Kana tikataura nezve hutano hwevana, chimwe chezvinhu zvikuru chinotarisana nechikafu. Chikafu chakadzikama chinogona kutungamira mukuenderana kukura kwemetabolism uye hupenyu hune hutano. Pane kupesana, kana chikafu chiri chakashomeka, chiri kushomeka kana kusaenzana, matambudziko ehutano anoonekwa. Kufutisa, kushaya zvinovaka muviri, matambudziko ekuvandudza, matambudziko ekudzidza. Zvakare vana vane hutachiona hwehosha, maitiro ari kukura izvo zvine hukama zvakanyanya nekuwedzera kwehurema hwehudiki.
Sekureva kweshumo yeUNICEF yechikafu yakadaidzwa Hurumende yeVana venyika 2019: Vana, chikafu uye chikafu, mumwe chete muvana vatatu vari pasi pemakore mashanu haana kudya zvinovaka muviri kana kuti akafuta. Vanoda kusvika vaviri pavana vatatu vari pakati pemwedzi mitanhatu nemakore maviri havasi kuwana chikafu chakakodzera, chimwe chinhu chinogona kukuvadza hutano hwavo hwese. Kubva pamatambudziko mukukura kwehuropi, kudzidza kunetsekana, immune system isina kusimba, huremu hwakawanda hwehutachiona, nezvimwe. Chiri kunyanya kushamisa ndechekuti mushumo haungosimbise kushomeka kwezvikafu zvinovaka muviri asiwo mhedzisiro yakakomba yekudya kwakashata.
Kushaya zvinovaka muviri uye Ropa Dzvinyiriro
Makumi emakore apfuura zvaive zvisingaite kuwana vane chirwere cheBP muhofisi yechiremba. Kana kana paivepo, BP yake yaive yakabatana nezvimwe zvinetswa, senge chirwere cheitsvo, nezvimwe. Iko kumhanya kwehupenyu nhasi kwakawedzera kune shanduko mukudya tsika - nevabereki vane nguva shoma - zvachinja nzira yatinodya.
“Mamiriyoni evana anorarama nekudya zvisina tsarukano nekuti vanenge vasina imwe nzira iri nani. Maitiro atinonzwisisa uye mapinduriro ekushaya kudya kunovaka muviri anofanira kuchinja: hazvisi zvekungopa vana kuti vadye zvakakwana; zviri kunyanya nezve kukuwana iwe idya chikafu chakakodzera. Ndiko kunetsa kwedu tese nhasi, ”anodaro Henrietta Fore, Executive Director weUNICEF. Mukati meiyo mune kushomeka kwevana muzana rino ramakumi maviri nemasere, zvinhu zvitatu zvinoonekwa: kushaya zvinovaka muviri, kushomeka kwezvakakosha zvinovaka muviri uye kuwedzera kwevana vari pasi pemakore mashanu ekuberekwa vakafuta.
Kufutisa uye kuwedzera kwehutano muvana
Maitiro akaipa ekudya anotungamira vane chirwere cheBP, ane chirwere cheshuga uye kufutisa. Huwandu hunoshamisa: maererano neshumo, kutenderera pasirese, vangangoita 45% yevana vari pakati pemwedzi mitanhatu nemakore maviri ekuberekwa havagashi chero muchero kana miriwo. Kunyange 60% isingadyi mazai, zvigadzirwa zvemukaka, hove kana nyama. Sezvavanokura, mamwe matambudziko anoonekwa.
Kuwedzeredza kuratidzwa kwekushambadzira kunokanganisa kudya kune hutano. Vechidiki vanodya chikafu chakawandisa, chisina chikafu, mapuroteni, mavitamini uye zvicherwa. Uye maitiro acho anodzokororwa pamakondinendi akasiyana. Sekureva kweUNICEF, 42% yevechiri kuyaruka vanoenda kuchikoro munyika dzine mari yepakati nepakati vanonwa mashuga mashuga kamwe chete pazuva uye 46% vanodya chikafu chinokurumidza kamwechete pasvondo. Idzo mwero dzinokwira kuenda ku 62% uye 49% kune vechidiki vari munyika dzine mari zhinji.
Njodzi dzevana vane chirwere cheBP
Kuwedzera kweropa idambudziko rakakomba, kunyanya kana rikaitika kubva paudiki hudiki. Kana iwo maitiro e vane chirwere cheBP Kuenderera mberi kusvika pakuva vanhu vakuru vanozove panjodzi yekuwedzera kwekutadza kwemoyo, kurwara nemoyo, sitiroko, uye chirwere cheitsvo. Neichi chikonzero, zvakakosha kuti uite kudzora kwakasimba mukati mehudiki kuitira kuti runyoro rudzikire.
Imwe yekiyi ku kurwisa hypertension muvana zviri kuburikidza nechikafu. Iwe unofanirwa kutevera chikafu chakaringana chinotariswa nachiremba wezvehutano uyo akapfuma mumiriwo nemichero. Zvakare mafetera ane hutano nemafuta. Kudya kwacho kunofanirwa kutarisisa mhando dzese dzechikafu uye huwandu, zvakare kubvisa zvigadzirwa zvine mafuta akazara, masoseji, tudyo, zvihwitsi, zviwitsi uye zvese zvisingavaki chikafu. Izvo zvakakoshawo kuyera kunwa kweshuga uye munyu. Kuita muviri ndeimwe kiyi yekudzikisa BP muropa muvana.